Tot een paar maanden geleden ging ik ervan uit dat er geen stadsdeelraden meer zouden komen en dus ook geen verkiezingen voor de stadsdeelraden. Dat zou het probleem van de zuidoostelijke vriendjespolitiek en overheersing door de PvdA mooi hebben opgelost. Maar geleidelijk begreep ik dat er wel deelverkiezingen georganiseerd zouden worden voor de bestuurscommissies en dat de afschaffing van de deelraden in Amsterdam eigenlijk tevergeefs is geweest. Hoe dat in zijn werk ging leest u hieronder.
Publiekrecht&Politiek: "... de gemeente Amsterdam heeft een list verzonnen om de stadsdelen toch in stand te houden. De deelgemeenten ontleenden hun bevoegdheden aan delegatie. De gemeenteraad droeg bevoegdheden (waaronder die om algemeen verbindende voorschriften te stellen) over aan de deelraden. Het college van B&W droeg bevoegdheden over aan het stadsdeelbestuur. De burgemeester tenslotte, droeg bevoegdheden over aan de stadsdeelvoorzitter. Als de deelgemeenten uit de Gemeentewet verdwijnen kan dat niet meer. Althans, niet meer op grond van artikel 87 van de Gemeentewet.
De Gemeentewet kent namelijk ook bestuurscommissies (zie artikel 83 Gemeentewet). Blijkens het eerste lid van dat artikel kunnen de raad, het college en de burgemeester bevoegdheden overdragen aan deze bestuurscommissies, net zoals deze organen bevoegdheden konden overdragen aan de deelgemeenten. De gemeente Amsterdam is van plan de stadsdelen te laten voortbestaan, maar dan in de vorm van de bestuurscommissies van artikel 83 van de Gemeentewet.
In de verordening op de bestuurscommissies 2013 is geregeld dat ieder stadsdeel een bestuurscommissie krijgt. De bestuurscommissie krijgt een algemeen bestuur (lees: stadsdeelraad), dagelijks bestuur (kenden de stadsdelen ook al) en een voorzitter (lees: stadsdeelvoorzitter). Het algemeen bestuur wordt gekozen door de inwoners van het stadsdeel, en de voorzitter en leden van het dagelijks bestuur worden benoemd door het algemeen bestuur.
Welke bevoegdheden zullen worden overgedragen aan de bestuurscommissies is nog niet precies vastgesteld, maar is al wel op hoofdlijnen bekend. Er zullen twee belangrijke verschillen zijn in vergelijking met de huidige stadsdelen. De bestuurscommissies zullen niet de bevoegdheid krijgen algemeen verbindende voorschriften op te stellen die door strafbepaling of bestuursdwang te handhaven zijn. Daarnaast zullen de openbare ordebevoegdheden van de burgemeester niet worden overgedragen aan de bestuurscommissies. Dat betekent echter niet dat de bestuurscommissies (of de voorzitters daarvan) hier geen taak zullen krijgen. Volgens de eerste zin van de bijlage bij de verordening zal namelijk aan de openbare orde-taken van de bestuurscommissie “door middel van mandatering vorm en inhoud worden gegeven”.
Maar dat het verder om een breed scala van gedelegeerde bevoegdheden zal gaan, is wel duidelijk. Zo worden onder andere bevoegdheden die te maken hebben met wonen, monumenten, afval, parkeren, waterbeheer of subsidieverlening overgedragen. Het gaat dan niet alleen om het formuleren van beleid op deze punten, maar ook om de vergunningverlening en handhaving (zie voor de hele lijst de bijlage bij de Verordening).
Zo te zien blijven de stadsdelen dus gewoon bestaan, met min of meer dezelfde taken en bevoegdheden. Was dat de bedoeling van de wetgever? Nee. Een duidelijk citaat uit de Memorie van Toelichting bij de wet: “Het wetsvoorstel maakt een einde aan de mogelijkheid voor gemeentebesturen om deelgemeenten in te stellen.” En: “Aan een (territoriale) bestuurscommissie kan niet de behartiging van een aanzienlijk deel van de belangen van een deel van de gemeente worden opgedragen; dat was immers door de wetgever uitdrukkelijk voorbehouden aan de deelgemeenten. Het takenpakket van een dergelijke commissie kan dus nooit zo breed en algemeen zijn als dat van een deelgemeente.”(TK 2011-2012, 33 017, nr. 3, p. 2)."
Eigenlijk zal het in Zuidoost dus nog erger worden dan voorheen. Met minder mensen en partijen die in een raad hun zegje mogen doen, met meer invloed van de PvdA (met veel baantjesjagers) en VVD (en in de raad was en is portefeuillehouder Jaensch de enige mover en shaker, de ultieme power broker, de homo politicus, de politicus die leeft voor en door de neoliberale politiek, maar niet in de eerste plaats de hele gemeenschap). Ik ging ervan uit dat we enkel zouden stemmen voor de gemeenteraad. Maar de stadsdeelraden zullen blijven bestaan, evenwel veel ondemocratischer en kleiner, dus minder invloed van de burgers. En waar blijft Herrema?
De bewonersoverleggen zullen in de toekomst door de bewoners zelf helemaal geregeld moeten worden. Maak je borst maar nat. Van sovjets, volksraden, zal uiteraard geen sprake zijn. De vriendjespolitiek zal nog meer dan vroeger welig tieren.
Misschien kunnen we de verkiezing voor de bestuurscommissies boycotten, en enkel stemmen voor de gemeenteraad. Maar dat lijkt me geen goede oplossing. Ik ben bang dat we er een probleem bij hebben in Zuidoost.