De kruisiging - Pietro Perugino (ca. 1482-1485)
Klik voor vergroting
Vandaag is het Palmzondag, de viering van de intocht van Christus in Jeruzalem en het begin van de Goede Week. Niet dat de andere weken niet goed zouden zijn, maar de Passie is nog steeds een evenement van formaat in onze cultuur. Het uitvoeren van de Matteüspassie is een traditie geworden. Tijdens zijn laatste jaren en na zijn dood was Johann Sebastian Bach niet erg geliefd; zijn werk raakte in vergetelheid. Zijn laatste jaren waren een lijdensweg. Intussen is Bach weer in ere hersteld. Er is geen nog functionerende kerk meer te vinden waar de Matteüspassie niet wordt uitgevoerd rond Pasen. Zowat elke Nederlander heeft de complete Bach in huis, van het Kruidvat natuurlijk. De passies zitten in volume 10 van de Bach Edition, 3 cd's alleen al voor de Matteüspassie. In hetzelfde doosje zitten ook de Johannes-, Markus- en Lukaspassies. Sommigen zullen de hele zit misschien als een lijdensweg beschouwen, want de Matteüspassie is erg lang, maar ook erg mooi.
Veel mensen zullen er nog steeds een diep religieus gevoel bij hebben, anderen genieten gewoon van de prachtige muziek. Ideologie is in feite nog steeds de basis van elke vorm van kunst. Daar valt niet aan te ontkomen. Maar ik kan ook erg genieten van een gamelanuitvoering van de Ramayana. De kapitalistische ideologie heeft ook zo zijn stempel gezet op de moderne kunst en probeerde de kunst los te maken van elke vorm van menselijke en maatschappelijke waarde en inzicht. Moderne kunst mocht niet meer verwijzen naar mens of maatschappij. Het kapitalisme heeft de mens als inspiratiebron weggevaagd. Dat neemt niet weg dat er hier en daar wel een abstract werkje te vinden is dat best aardig is, maar voor het overgrote deel is moderne kunst gedoemd te verdwijnen omdat het in de meeste gevallen enkel louter behang geworden is, puur decoratief. Er zit geen inhoud in, geen boodschap, geen link met de mensenmaatschappij. Bijgevolg is de moderne kunstwereld ook niet meer dan een gigantische geldmarkt. Het icoon van het neoliberalisme is het geld. Kunst handelt om consumptie, omzet en verpakking. Een interessant werk hierover is L'Esthétisation du monde van Gilles Lipovetsky en Jean Serroy. Geef mij dan maar de Matteüspassie, die verwijst naar het lijden van een mens. Maar dan niet tussen de beau monde die champagne na drinkt.
Tommy Wieringa ziet het zo:
"Op zondagmiddag begroeven we Jezus in Naarden. Er viel helder licht door de ramen van de Grote Kerk, we werden bewogen door de eerste tonen van de Matthäus Passion. Een machine kwam in beweging, schitterend en groots vouwde het drama aan de basis van onze cultuur zich uit. Heel even kwam het bij ons op om een apologie van de christenheid te schrijven, van haar werken, maar we verwierpen de gedachte even vlug als ze was opgekomen. We gingen onder in de eeuwige herbeleving van de lijdensweg, een verwarrende vertelling met karakteristieken die tot het sadomasochisme gerekend kunnen worden. ...
Het koor, in de rol van het volk dat om Jezus’ dood schreeuwt, is dronken van genot bij het vooruitzicht van het bloedvergieten straks. Het ‘Er ist des Todes schuldig!’ is een uitbarsting van wellust. Het is erg stimulerend, we moeten ons inhouden om niet op te staan en ‘Lass ihn kreuzigen!’ mee te joelen. Bloeddorst is zo aanstekelijk, dat is zelfs de individuele zangers aan te zien. Ze zijn opgelucht voor even van de zwaarte verlost te zijn, van de tragiek van het offerlam. Het juichende ‘Sein Blut komme über uns und unsre Kinder’ is een opwindend hoogtepunt."
Het kan ook proletarischer en net zo mooi. Ons eigen Koninklijk Concertgebouworkest heeft de Matteüspassie gratis ter beschikking gesteld in zijn RCO Editons app voor de iPad. Je hebt er wel een iPad voor nodig. Ook voor de Johannespassie van de Berliner Philharmoniker (die overigens niet gratis is, het interview met Simon Rattle en Peter Sellers is wel gratis).
Het illegaal downloaden van muziek en dergelijke is nu illegaal. In tegenstelling tot de uitspraak van het Europese hof over de illegaliteit van de bewaarplicht voor providers werd het downloaden wel meteen verboden door de Nederlandse regering. Ook regeringen doen illegale dingen. Het zal denk ik ook niet veel veranderen. Dat ze eerst maar eens de opgeschroefde prijzen voor cd's en dvd's maar eens verlagen. Er worden gigantische winsten gemaakt in de muziekindustrie.
Als reactie komen er steeds meer boeken en muziek gratis op het internet. Wie bijvoorbeeld dat mooie plaatje bovenaan dit stukje in groot formaat wil downloaden, kan dat gewoon doen. Musea stellen veel van hun catalogi gratis beschikbaar voor download.
OpenCulture: "Browse the various collections, including one devoted to self-portraits. Conduct advanced searches, if you’ve more knowledge of the Gallery’s many treasures. Use the “lightbox arranger” to sort, store, annotate, and save your own personalized collections for future viewing. You are the curator! And the lucky beneficiary of the National Gallery’s beneficence. While I can tell you from experience that it’s nothing like standing face to face with these paintings in their in-real-life dimensions, textures, lines, and colors—despite the throngs of disinterested tourists—it’s at least a close second."
Gratis download van kunstboeken.Update: RCO Editions is een app in ontwikkeling. Men heeft veel ambitie, sleutelt voortdurend aan de app., maar dat is niet bevorderlijk voor de goede werking. Wie met een 8MB internetverbinding genoegen moet nemen kan makkelijk in de problemen komen door de extra toeters en bellen in de app, zoals een tweede scherm met de score of in dit geval de Duitse tekst. Die tekst is heel klein, de pagina vernieuwt zichzelf voortdurend en zeer storend wat dit dus zo goed als waardeloos maakt. En zo'n drie uur spelen is toch een probleem voor RCO Editions. Ik had mijn iPad aangesloten op mijn stereo via een bluetooth adapter. Ik werd er op een uur van het einde gewoon uitgegooid. Ik heb nooit problemen met de Berliner Philharmoniker. Deze editie was onmogelijk te volgen via AppleTV, terwijl dat hier wel gewoon hoort te kunnen. Gebrekkige ICT is een typisch Nederlands verschijnsel. Wie de Apple TV toch wil gebruiken, eerst kiezen voor mirroring via settings, dan als het kleine schermpje met het concert verschijnt klikken op het AirPlay icoontje onder dit kleine schermpje (in geen geval klikken op het AirPlay icoontje bovenaan rechts!).
Julie Moulin - fluitiste
Maar mijn middag werd weer goedgemaakt door Julie Moulin, de tweede fluitiste van het KCO. Zij speelt altijd met heel veel gevoel. In dit concert was ze zichtbaar ontroerd. En Julia Tom speelde wondermooi op een prachtige cello.